Trwa spór dotyczący dostępu do dokumentacji medycznej po śmierci pacjenta. (2023)

Zarówno lekarze, jak i pacjenci, a także prawnicy zwracają uwagę, że obecne zasady udostępniania dokumentacji medycznej po śmierci pacjenta w niewystarczającym stopniu chronią prawa i interesy bliskich zmarłego.

Zgodnie z aktualnie obowiązującym przepisem art. 26 sek. dwaUstawa o Prawach Pacjenta i Rzecznik Praw Pacjenta,po śmierci pacjenta dokumentację medyczną udostępnia się osobie upoważnionej przez pacjenta za jego życia lub która w chwili śmierci pacjenta była jego przedstawicielem ustawowym.

W praktyce oznacza to zazwyczaj, że jeśli pełnoletni pacjent nie przedstawi takiego upoważnienia, jego bliscy po jego śmierci będą mieli poważne trudności z dostępem do dokumentacji medycznej.

Prawnik Paweł Kaźmierczyk z Kancelarii Domański Zakrzewski Palinka zwraca uwagę, że obecnie w sytuacji, gdy bliscy podejrzewają, że postępowanie lekarza mogło przyczynić się do śmierci, możliwość zapoznania się z dokumentacją przewidują obecnie przepisy art. . 57 sek. 3ustawa o izbach lekarskich, która przyznaje prawo dostępu do informacji medycznej i dokumentacji medycznej bliskim zmarłego w zakresie procedur związanych z odpowiedzialnością zawodową lekarzy.

Rozwiązanie tej kwestii, w nieco odmienny sposób, dają dwa obecnie publikowane projekty nowelizacji..

Dwa projekty, nieco inne rozwiązania

Na początku października przedstawiony przez Parlamentarną Komisję Zdrowiaprojekt komisji o zmianie ustawy o zawodach lekarzy i lekarzy dentystów oraz ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Obywatelskichwprowadzić zmiany w przepisach dotyczących obowiązku zachowania w tajemnicy informacji dotyczących pacjenta po jego śmierci przez personel medyczny oraz zasad udostępniania dokumentacji medycznej w takiej sytuacji.

Projektowany projekt ustawy przewiduje równouprawnienie osoby bliskiej w zakresie zwolnienia z tajemnicy lekarskiej oraz dostępu do informacji i dokumentacji medycznej, a także upoważnia pacjenta do sprzeciwiania się temu dostępowi przez całe życie.

Projekt zmiany w wydaniu z 3 października 2018 roku to zakładadostęp do informacji i dokumentacji zdrowotnej będzie miała osoba bliska, chyba że sprzeciwi się temu inna bliska osoba lub pacjent za życia. W przypadku sporu między krewnymi rozstrzyga sąd.- Sąd może zezwolić na dostęp do danych medycznych pacjenta także osobie bliskiej, przeciwko której pacjent wniósł skargę, jednak tylko w przypadkach, gdy jest to niezbędne do dochodzenia odszkodowania lub zadośćuczynienia za śmierć pacjenta albo w celu ochrony życia lub zdrowia pacjenta. kochany. kochanie – podkreśla Kaźmierczyk.

Pacjent prosi o przesłanie dokumentacji e-mailem, a szpital ma problem czytaj tutaj >>

Ciężar weryfikacji spada na zespół.

Prawnik dodaje, że istnieje jeszcze jedno zagrożenie. Ciężar sprawdzenia, czy dana osoba jest bliską osobą zmarłego, spoczywa na pracownikach służby zdrowia, co jest szczególnie trudne w przypadku np. osób pozostających w konkubinacie.Jednak w przypadku uzasadnionych wątpliwości w tym zakresie lekarze specjaliści będą mieli prawo zwrócić się do sądu, który musi to rozstrzygnąć. Ustawodawca wskazuje także przesłanki, którymi powinien się kierować sąd: interesy uczestników, faktyczny związek osoby bliskiej ze zmarłym, wola zmarłego, okoliczności wyrażenia sprzeciwu.

Za pierwszy egzemplarz dokumentacji medycznej pacjent nie będzie musiał płacić, czytaj tutaj>>

RPP proponuje nieco inne podejście

15 października. Rzecznik Praw Pacjenta skierował do Rzecznika własny projekt nowelizacji ustawy o prawach pacjenta. Projekt podąża w bardzo podobnym kierunku, choć różni się rozwiązaniami proponowanymi w projekcie sejmowym.

Ponieważ projekt jest przedmiotem prac komisji sejmowej, przyznaje pacjentowi prawo do sprzeciwu wobec udostępniania danych i dokumentacji osobom bliskim, jednocześniejeszcze większy nacisk kładzie na ochronę podmiotowości i prywatności pacjenta: nie przewiduje specjalnej „procedury odwoławczej” od sprzeciwu do sądu, jak ma to miejsce w sejmowym projekcie ustawy.- Zrezygnowano także z możliwości złożenia sprzeciwu przez inną bliską osobę. Jednak takiej specjalnej procedury nie zapewniono lekarzowi w przypadku wątpliwości, czyjeśli ktoś jest bardzo blisko pacjentaco może przydać się w trudnych sytuacjach – mówi prawnik Kaźmierczyk.

Poświadczenie fałszywości dokumentacji medycznej czytaj tutaj>>

Liberalizacja tajemnicy lekarskiej

Przez wiele lat bliscy zmarłego, którzy nie upoważnili ich za życia do dostępu do danych medycznych, bo np. ze względu na nagły wypadek nie mieli takiej możliwości, mieli poważne trudności z uzyskaniem informacji o dokładnych okolicznościach zgonu, w tym o tym, że nie można było od razu zweryfikować podejrzeń, że nastąpił on na skutek niewłaściwych działań lub zaniechań lekarzy.

Paweł Kaźmierczyk podkreśla, że ​​rozwiązaniem tego problemu byłaby liberalizacja przepisów o tajemnicy lekarskiej, która weszła w życie 5 sierpnia 2016 r. Jego zdaniem celem ich wprowadzenia, jak zakłada inicjator projektu, jest m.in. było uniknięcie sytuacji, w której tajemnica lekarska byłaby wykorzystywana do ukrywania błędów w leczeniu.

Zgodnie z brzmieniem art. 14 sek. 3 ustawy o prawach pacjenta i świadczeniodawcy, lekarze nie są już związani tajemnicą zawodową po śmierci pacjenta m.in. w sytuacji, gdy bliska osoba wyraziła zgodę na ujawnienie tajemnicy (a inna bliska osoba nie sprzeciwia się). Podobne rozwiązanie przewiduje ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty (art. 40 ust. 3).

- Oznacza to, że małżonek, krewny do drugiego stopnia z rzędu, przedstawiciel ustawowy lub osoba pozostająca w konkubinacie ma możliwość zapoznania się z okolicznościami związanymi ze stanem zdrowia pacjenta, nawet zaocznie. swojego pełnomocnictwa w tym zakresie, na które składa się dożywocie – wyjaśnia Kaźmierczyk i dodaje, że OChoć wcześniej ustawodawca nie zapewnił wystarczającej ochrony praw i interesów osób bliskich zmarłego, w tej nowelizacji vradykalnie ograniczone zasady tajemnicy zawodowej i autonomii pacjentów w zakresie udzielania informacji o swoim stanie zdrowia.

Wniosek do Trybunału Konstytucyjnego

Przepisy spotkały się z krytyką środowiska lekarskiego za sprzeczność z jedną z podstawowych zasad etyki zawodowej: zachowaniem tajemnicy lekarskiej.

Prezes Naczelnej Rady Lekarskiej złożył w tej sprawie skargę do Trybunału Konstytucyjnego, w której wniósł o zbadanie przepisów liberalizujących tajemnicę lekarską, czyli z konstytucyjnym prawem do ochrony prawnej życia prywatnego i zasadą szacunek dla godności człowieka.

Trybunał Konstytucyjny odmówił jednak uwzględnienia wniosku Rady Najwyższej, nie rozwiewając podniesionych wątpliwości co do zgodności przyjętych przepisów z Konstytucją RP.

Prawnik podkreśla, że ​​obecnemu rozwiązaniu można zarzucić ograniczenie autonomii informacyjnej pacjenta poprzez wykluczenie możliwości decydowania o dostępie do jego wrażliwych danych medycznych po jego śmierci w stosunku do najbliższych.

- Ustawodawca, za wyjątkiem sprzeciwu innej bliskiej osoby, nie wprowadził dodatkowych mechanizmów ochronnych mających na celu poszanowanie prywatności pacjenta, czyli zgodnie z obowiązującą zasadą, że pacjent jest jedynym posiadaczem informacji o swoim stanie zdrowia , nie pozwoliło mu sprzeciwić się ujawnieniu informacji bliskiej mu osobie, która tego nie chce – mówi Kaźmierczyk i dodaje, że takie rozwiązanie może mieć negatywne konsekwencje,Pacjenci mogą świadomie zatajać przed lekarzem niektóre istotne terapeutycznie informacje na swój temat, mając świadomość, że po ich śmierci, niezależnie od ich woli, mogą dowiedzieć się o nich najbliżsi.

Wspomniana liberalizacja tajemnicy zawodowej nie objęła jednak przepisów dotyczących wymiany dokumentacji medycznej.

Na końcu branżowy kodeks ochrony zdrowia, przeczytaj tutaj >>

UODO: uwaga na liberalizację prawa

Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych (obecny Gabinet Ochrony Danych Osobowych), opiniując w październiku 2017 r. projekt komisji zmieniającej ustawę o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz ustawę o prawach pacjenta i pacjenta O Obrońcy Praw Pacjenta Prawa (jej pierwsza wersja) budziła zastrzeżenia do przepisów liberalizujących model ochrony prywatności pacjenta po jego śmierci.

GIODO podkreśliło, że „proponowana regulacja jest bardzo szeroka i może także w istotny sposób wpływać na prawa osób żyjących, a jednocześnie stanowić odstępstwo od dotychczasowej zasady, zgodnie z którą pacjent jest wyłącznym administratorem informacji o swoim stanie zdrowia. "

RODO może być nową podstawą powództw cywilnych, w tym skarg pacjentów tutaj>>

Edyta Bielak-Jomaa podkreśliła, że ​​uzależniając ujawnienie tajemnicy lekarskiej po śmierci pacjenta od zgody sądu, wątpliwości wyrażane wówczas przez GIODO zostają częściowo wyeliminowane, gdyż oznacza to, że projekt przewiduje działania szersze niż aktualnie istniejąca ochrona prywatności pacjenta po jego śmierci.

Zastrzeżenia GIODO budzi jednak projekt przepisów ustawy o prawach pacjenta i RPP. Zdaniem GIODO projektowana regulacja nie gwarantuje pacjentowi możliwości sprzeciwienia się udostępnieniu dokumentacji konkretnej osobie lub osobom.

„Dzięki temu pacjent może nie mieć świadomości, że w przypadku śmierci, aby pozbawić bliskich dostępu do informacji o jego stanie zdrowia zawartych w dokumentacji medycznej, konieczne jest złożenie wyraźnego sprzeciwu. W ocenie GIODO projekt powinien zostać uzupełniony odpowiednim przepisem prawa materialnego odnoszącym się do przedmiotowej sprawy.”

Dokumentacja medyczna: udostępnianie informacji, przeczytaj tutaj >>

Jak jest to rozwiązywane w innych krajach?

Mech. Kaźmierczyk zwraca uwagę, że ustawodawstwo wielu krajów, podobnie zaprojektowane regulacje,ocenę dopuszczalności udostępniania dokumentacji medycznej pozostawia się lekarzom (np. Niemcy, Czechy) lub instytucjom medycznym (np. Irlandia, Wielka Brytania, Włochy).

- Należy pamiętać, że choć w państwach Unii Europejskiej obowiązują odmienne zasady i procedury udostępniania dokumentacji medycznej po śmierci zmarłego, to zazwyczaj sytuacja członków rodziny jest w nich wyraźnie ujęta, choć czasami dostęp do niej zależy od rzeczywistej potrzeby jej uzyskania. (odpowiednie uzasadnienie wniosku, np. Belgia, Finlandia, Słowenia).Poza tym interpretację sprzeciwu pacjenta wyrażonego za życia stosuje się w innych krajach, np. we Francji – mówi Kaźmierczyk.

W poszukiwaniu złotego środka

Zdaniem prawnika Kaźmierczyka projektowane przepisy mają zapewnić wyższy niż dotychczas poziom ochrony podmiotowości i prywatności pacjenta, gwarantując mu prawo do sprzeciwu wobec dostępu jego bliskich do danych medycznych. Ujednolicają także zasady udostępniania informacji objętych tajemnicą zawodową i dokumentacji medycznej po śmierci pacjenta.

Zdaniem prawników jest to zatem próba zrównoważenia konstytucyjnych wartości, takich jak prywatność i rodzina, oraz znalezienia kompromisowego rozwiązania, które rozwiąże istniejące problemy, a jednocześnie spełni test proporcjonalności w rozumieniu art. 31 sek. 3 Konstytucji.

- Choć przed liberalizacją zasad tajemnicy lekarskiej w 2016 r. bliscy mogli odczuwać żal z powodu braku dostępu do informacji i dokumentów zmarłego w sytuacji, w której prawdopodobnie nie byłoby to sprzeczne z ich wolą, to po wejściu w życie tej zmiany. ogranicza autonomię pacjenta, uniezależniając dostęp bliskich do jego danych medycznych po jego śmierci od jego decyzji – mówi prawnik Każmierczyk. - Obydwa projekty starają się znaleźć złoty środek.